6563 SAYILI ELEKTRONİK TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN’DA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER NELER GETİRİYOR?

6563 SAYILI ELEKTRONİK TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN’DA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER NELER GETİRİYOR?

Gülten Bozbey KABAKLARLI, Avukat

İlayda GÖKHAN, Stj. Avukat

ÖZET

23.10.2014 tarih ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a (“Kanun”) ilişkin olarak 07.07.2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”)  ve Değişiklik Kanunu’nun usul ve esaslarını düzenlemek adına 29.12.2022 tarih ve 32058 sayılı Resmî Gazete’de  yayımlanan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) vasıtasıyla yapılan değişikliklerin paylaşılması amacıyla işbu makale hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Elektronik Ticaret, Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı, Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı, Elektronik Ticaret Ortamı, Elektronik Ticaret Pazar Yeri.

GİRİŞ

Değişiklik Kanunu ile temel olarak elektronik ticarete ilişkin yeni tanımlara yer verilmiş; elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları (“ETAHS”) ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına (“ETHS”) net işlem hacimlerine göre farklılaşan ve elektronik ticaret faaliyetlerinde köklü değişiklikler gerektiren yükümlülükler getirilmektedir. Bununla birlikte Değişiklik Kanunu’nda elektronik ticarette hangi uygulamaların haksız kabul edileceği tanımlanmakta ve her hâlükârda haksız olarak kabul edilecek olan ticari uygulamalar sayılmış olmakla beraber değişiklikler doğrultusunda getirilen düzenlemelere aykırılık hâlinde uygulanacak idari para cezalarının da alt ve üst sınırları ile ilgili yükümlülükler de belirlenmektedir.

Kanun’un usul ve esaslarının belirlenmesi amacıyla yayımlanan Yönetmelik ile, ETAHS ve ETHS’nin yükümlülükleri, elektronik ticarette haksız ticari uygulamalar, hukuka aykırı içerik, aracılık sözleşmesi, elektronik ticaret lisansı ve elektronik ticaretle ilgili diğer konulara ilişkin genel esaslar düzenleme altına alınmaktadır.

Belirtmek gereklidir ki Değişiklik Kanunu ile tüm ETAHS’lar için getirilen yükümlülükler ve diğer hükümler 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girmiş olup istisna olarak satış ve bankacılık faaliyet kısıtlamalarına ilişkin yükümlülükler 1 Ocak 2024 tarihinde, lisans alma yükümlülüğü ise 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

1. DEĞİŞİKLİK KANUNU’NUN ETKİSİ
2. DEĞİŞİKLİK KANUNU İLE GETİRİLEN YENİ TANIMLAR

Kanun’da hâlihazırda mevcut olan ve aşağıda tekrar yer verilen ETAHS ve ETHS tanımlarına ek olarak, Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 2’nci maddesinin 1’nci fıkrasına ilgili mevzuat genelinde hukuki belirlilik sağlanabilmesi amacıyla aşağıdaki yeni tanımlar eklenmektedir:

Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı (ETAHS): Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısını ifade etmektedir.

Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı (ETHS): Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcısını ifade eder.

Elektronik Ticaret Ortamı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformunu ifade etmektedir.

Elektronik Ticaret Pazar Yeri: ETAHS’ın aracılık hizmetlerini sunduğu elektronik ticaret ortamını ifade etmektedir.

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (“ETBİS”): ETAHS ve ETHS’nin kayıt altına alınabilmesi, elektronik ticaret verilerinin toplanabilmesi ve bu verilerin işlenerek istatistiki bilgi üretilebilmesi amacıyla Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından oluşturulan ve bu kapsamda kayıt ve bildirim yapılabilmesine imkân sağlayan sistemi ifade etmektedir.

Net İşlem Hacmi: İptal ve iadeler hariç olmak üzere, ETAHS için aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri, ETHS için ise elektronik ticaret pazar yeri niteliğine haiz olmayan kendine ait elektronik ticaret ortamları üzerinden belirli bir dönemde yapılan sözleşme ve verilen siparişler için düzenlenmesi gereken nihai fatura veya fatura yerine geçen belge değerleri toplamını ifade etmektedir.

Ekonomik Bütünlük: Bir kişinin, bir ticaret şirketinin doğrudan veya dolaylı olarak paylarının en az yüzde yirmi beşine ya da oy haklarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek paylarına sahip olmasını, şirket sözleşmesi uyarınca yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyeyi seçme hakkını haiz olmasını, kendi oy haklarının yanında bir sözleşmeye dayanarak tek başına veya diğer pay sahipleriyle birlikte oy haklarının çoğunluğunu oluşturmasını, bir ticaret şirketini sözleşmeye bağlı olarak hakimiyeti altında bulundurmasını veya bu hâllere bağlı olarak bu kişiyle bağlantılı tüm ticaret şirketleri ve bu kişiye ait işletmeler arasındaki ilişkiyi ya da pay sahibi olup olmadığına bakılmaksızın birden fazla ticaret şirketinin aynı kişilerce yönetilmesini ifade etmektedir.

1. ELEKTRONİK TİCARETTE HUKUKA AYKIRI İÇERİKLER VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR

Kanun’un 9’ncu maddesinin 1’nci fıkrasında ETAHS’ların, hizmet sundukları elektronik ortamı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan içerikleri kontrol etmek, bu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı bir faaliyetin ya da durumun söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü olmadıkları düzenlenmekteydi. Buna karşılık Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 9’ncu maddesine eklemeler yapılarak ETAHS’ların hukuka aykırı içerikten sorumlu olmadıkları belirtilmekte ve ETAHS’lara hukuka aykırı içerikten haberdar olunması hâlinde söz konusu içeriğin gecikmeksizin kaldırılması ve hukuka aykırılığın ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmesi yükümlülüğü getirilmektedir.

Değişiklik Kanunu uyarınca düzenlenen önemli bir diğer değişiklik ise hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkının ihlâline dayalı bilgi ve belgeyle ETAHS’a başvurması üzerine, ETAHS’ın şikâyete konu ürünü yayımdan kaldırması gerektiğine yöneliktir. Bu değişiklik uyarınca, yayımdan kaldırılan ürünün hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkına aykırılık oluşturmadığının ispatı ETHS üzerine bırakılmaktadır.

Bir başka önemli değişiklik ise Değişiklik Kanunu’nun 7’nci maddesi uyarınca Kanun’a eklenen yeni maddedir. Bu Ek Madde kapsamında, elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacağı açıkça belirtilmektedir. İlaveten, ETAHS’ın, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu da artık kabul edilmektedir. Aynı maddenin devamında örnekleme yoluyla haksız ticari uygulama olarak kabul edilen kimi uygulamalar sayılmakta olup haksız ticari uygulamalar bunlarla sınırlı kabul edilmeyerek; bahsedilen kriterleri sağlayan durumlar haksız ticari uygulama olarak kabul edilmiştir. Son olarak, (i) Mal veya hizmet satışı karşılığında ETHS’ye yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin ETAHS’ın tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 (beş) iş günü içinde eksiksiz yapılmaması durumları; (ii) ETAHS tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, ETHS’nin kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması durumları; (iii) ETHS ile olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da sözleşmenin açık, anlaşılır ve ETHS tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması durumları; (iv) ETHS’nin aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi durumları; (v) Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâllerde ETHS’den bedel alınması durumları; ve (vi) Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâllerde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle ETHS’nin sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, ETHS’ye sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması durumları Değişiklik Kanunu’nda örnek olarak sıralanmakta ve her şartta haksız ticari uygulama olarak kabul edilmektedir.

1. DEĞİŞİKLİK KANUNU İLE GETİRİLEN ETAHS YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Değişiklik Kanunu’nun 8’nci maddesi ile Kanun’a eklenen Ek Madde 2 kapsamında ETAHS’lara birtakım yükümlülükler getirilmektedir. ETAHS’lara yönelik getirilen yeni yükümlülüklerden bir kısmı tüm ETAHS’lar için uygulama alanı bulacak iken söz konusu yükümlülüklerin bir kısmı ise ETHS’lerin bir takvim yılındaki net işlem hacmi ile iptal ve iadeler hariç işlem sayısı bakımından belirlenen eşiklere göre uygulama alanı bulacaktır. Bu kapsamda Kanun’a eklenen Ek Madde 2 kapsamında yer alan yükümlülükler aşağıda detaylıca açıklanmakta olup Ek Madde 2’nin, münhasıran ETAHS’ın markasını taşıyan ürünlerin bayilik ve acentelik gibi sözleşmeler kapsamında satışa sunulduğu elektronik ticaret pazar yerleri hakkında uygulanmayacağı ve ilgili madde kapsamında net işlem hacmi, işlem sayısı ve toplam satış hasılatının hesaplanmasında yurt dışına yönelik işlemler dikkate alınmayacağı da hükme bağlanmaktadır.

Net İşlem Hacmine Bakılmaksızın Tüm ETAHS’lara Getirilen Yükümlülükler: ETAHS’lar, aracılık hizmeti sunduğu pazar yerlerinde kendilerine ait veya ekonomik bütünlük içerisinde oldukları kişilerin markasını taşıyan ya da marka lisans hakkına sahip oldukları malları satışa sunamayacak veya bu malların satışına aracılık edemeyecektir. Ancak toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki faaliyetlerden elde edenlerin bu düzenlemeye tabi tutulduğu ayrıca belirtilmektedir. ETAHS’ların sahip olduğu markaya ait malların başka bir elektronik ticaret ortamında satışa sunulması hâlinde ise ortamlar arasında erişim imkânı sunulması yahut tanıtım yapılması ile ETAHS’ların veya ETHS’lerin yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanını almadan bunların ETBİS’e kayıtlı alan adlarının ana unsurunu oluşturan tescilli markalarını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunması yasaklanmış olup; son olarak ETAHS’ların, ETHS’lerin tanıtıcı bilgilerini, kendisinden temin ettiği belgeler üzerinden veya ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden doğrulaması gerektiği belirtilmiştir.

Net İşlem Hacmi 10 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ETHAS’lara Getirilen İlave Yükümlülükler: ETHS’den ve alıcıdan elde edilen veriler, diğer pazar yerleri veya ETHS’ler ile rekabet ederken kullanılamayacak olup net işlem hacmi hesaplamasına dahil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, ETAHS’lar, kendilerine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim sunamayacak ve bunların tanıtımını yapamayacaktır. ETHS’nin satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkân sunulacağı da belirtilmektedir. İlaveten, belirli koşulları sağlayan pay devirleri ve edinimleri ile şirket kurma, kurulmuş şirketin paylarını devralma veya bu payları devretme hâllerinde Bakanlık’a bildirim yükümlülüğü getirilmiş, bu yükümlülüğe ek olarak Bakanlık’a raporlama yapılmasına ilişkin başkaca yükümlülükler de ayrıca belirlenerek satışa sunulan içerikle ilgili mevzuata aykırı işlem ve tespitlere ilişkin hazırlanacak bir raporun Bakanlık’a sunulması da bu diğer yükümlülüklerden biri olarak sayılmıştır.

Net İşlem Hacmi 30 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı 100.000 Adedin Üzerinde Olan ETHAS’lara Getirilen İlave Yükümlülükler: Reklam harcamalarına ayrılacak bütçe ve ödül, promosyon ve hediye çeki gibi uygulamaların bütçesi, ekonomik bütünlük de dikkate alınmak üzere 12 aylık TÜFE değişim oranı uygulanan net işlem hacmine göre hesaplanacak oranlarla kısıtlanmaktadır. ETHS’nin ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasının ya da reklam yapmasının kısıtlanamayacağı, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlanamayacağı ve/veya bu durumlara imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilemeyeceği de ayrıca hükme bağlanmıştır.

Net İşlem Hacmi 60 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı 100.000 Adedin Üzerinde Olan ETHAS’lara Getirilen İlave Yükümlülükler: Kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunulan bankaların yahut finansal kiralama ve finansman şirketlerinin sunduğu hizmetlerin gerçekleştirilmesine yönelik imkân sağlanamayacak olup yine ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paralar kabul edilemeyerek ve kendisine yahut ekonomik bütünlük içerisinde olduğu kişilere ait e-cüzdan uygulamaları kullanılamayacaktır. İlaveten, ETAHS, aracılık sunduğu pazar yerindeki satışlar yahut kendisinin ETHS olarak yaptığı satışlar hariç olmak üzere, eşya taşımacılığı, posta hizmet sağlayıcılığı veya taşıma organizatörlüğü faaliyetlerinde bulunamayacak olup yalnızca mal ve hizmetlerin ilanının yayımlanmasına ilişkin elektronik ortam sağlanması hâlinde de aynı ortam üzerinden sözleşme yapılmasına yahut sipariş verilmesine de imkân tanınmayacaktır.

1. DEĞİŞİKLİK KANUNU İLE GETİRİLEN ETHS YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Değişiklik Kanunu’nun 9’ncu maddesi ile Kanun’a eklenen Ek Madde 3 kapsamında ETAHS’lar için getirilen yükümlülüklerden bazıları, belirli eşiklerin aşılması hâlinde ETHS’lere de kıyasen uygulanacak olup söz konusu değişikliklere ilişkin yükümlülüklere aşağıda yer verilmektedir:

Net İşlem Hacminden Bağımsız Olarak Tüm ETHS’lere Getirilen Yükümlülükler: ETHS, olumlu irade beyanını yazılı şekilde ya da elektronik ortamda almadığı sürece, ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adının ana unsurunu oluşturan tescilli markasını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.

Net İşlem Hacmi 10 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı 10 Milyon Adedin Üzerinde Olan ETHS’lere Getirilen, Kıyasen Uygulanacak Yükümlülükler: Alıcıdan elde ettikleri verileri yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanacaklar ve aracılık hizmeti sundukları elektronik ticaret pazar yerleri veya diğer elektronik ticaret ortamlarında ETHS’lerle rekabet ederken bu verileri kullanamayacaklardır. Ek olarak getirilen bir diğer yükümlülüğün ise Bakanlık’tan elektronik ticaret lisansı alınması ve faaliyetlere ilişkin denetim raporunun Bakanlık’a sunulması gerekliliği olarak belirtilmektedir.

Net İşlem Hacmi 30 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı 10 Milyon Adedin Üzerinde Olan ETHS’lere Getirilen Yükümlülükler: ETHS’lerin reklam ve indirim bütçeleri ayrı ayrı, bir önceki takvim yılına ilişkin TÜFE değişim oranlarına göre uyarlanmış net işlem hacminin; (i) ilk 30 milyar TL’lik kısmının %2’sinin ve (ii) olması hâlinde, 30 milyar TL’nin üstündeki tutarının %0,3’ünün toplamını aşmayacaktır. Bu değerlere ek olarak ETHS’ler her bir çeyrek dönemde bütçelerinin yalnızca %25’ini kullanılabileceklerdir.

Net İşlem Hacmi 60 Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı 10 Milyon Adedin Üzerinde Olan ETHS’lere Getirilen Yükümlülükler: Bankacılık faaliyetlerinde bulunmalarına ve elektronik ilan yayımlama hizmeti sunması hâlinde aynı site üzerinden satış yapmalarına imkân verilmeyeceği belirtilmektedir.

• ETAHS VE ETHS’NİN ORTAK YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Net işlem hacmi 30 milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan ETAHS’ın ya da net işlem hacmi 30 milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 10 milyon adedin üzerinde olan ETHS’nin  ekonomik bütünlüğü içinde bulunup bu eşiklerin altında kalan ve ETAHS’ın net işlem hacmine dâhil edilmemesine rağmen ETAHS’lar ile ekonomik bütünlük içinde bulunarak mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlayanların her birinin reklam ve indirim bütçeleri, Ek Madde 2’nin üçüncü fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre hesaplanan reklam ve indirim bütçelerinin %20’sinden fazla olamayacaktır.

• ELEKTRONİK TİCARET LİSANSI ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Pazara yeni giren işletmelerin eşit şartlar altında rekabet edilebilmesine imkân sağlayabilmesi amacıyla, Kanun’da belirtilen tutarları aşan ETAHS’lara, kamu yararı da dikkate alınarak lisans alma ve bu lisansı yenileme yükümlülüğü getirilmektedir. Bu çerçevede bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan ETAHS, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlık’tan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. İşbu yükümlülük, bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 10 milyon adedin üzerinde olan ETHS’ler hakkında da kıyasen uygulanacağı ayrıca belirtilmektedir.

• BAKANLIK YETKİSİ VE VERİLERİ SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 11’nci maddesi değiştirilerek, Bakanlık’a Kanun’un uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak düzenleme yetkisi verilmiştir. Bu kapsamda Bakanlık’a verilen önemli bir yetki ise ETHS’nin ve ETAHS’ın faaliyetlerine yönelik düzenleme yapma yetkisi ve aracılık sözleşmesinde yer verilmesi gereken zorunlu unsurlarının neler olduğunu belirleme yetkisi olarak düzenlenmiştir. Bakanlık, aynı zamanda Bilgi Teknoloji ve İletişim Kurumu’ndan, sesli arama ve kısa mesaj yoluyla ticari elektronik ileti gönderen gerçek ve tüzel kişilerin bilgilerini almaya yetkili kılınmıştır.

Tüm bu yetkilerin yanında, Bakanlık, Kanun’un uygulanmasını sağlamak amacıyla denetim yapma konusunda yetkilendirilmekte; bu kapsamda ETAHS ve ETHS’ler, düzenleme kapsamındaki iş ve işlemlerine ilişkin bilgi, belge, defter ve elektronik kayıtlarını, iş veya işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 (on) yıl süreyle saklamakla yükümlü kılınmaktadır.

• KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNA UYGUNLUK

Kanun kapsamındaki ETAHS’ların ve ETHS’lerin 24.03.2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında birer veri sorumlusu oldukları ve bu doğrultuda, Kanun’un 10’ncu maddesinin kişisel verilerin işlenmesi bakımından ETAHS’ların ve ETHS’lerin yükümlülüklerinin sınırlandırıldığı gerekçesiyle ilgili madde Kanun metninden çıkarılmıştır.

1. DEĞİŞİKLİK KANUNU İLE GETİRİLEN İDARİ PARA CEZALARI

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 12’nci maddesi değiştirilerek, ihlâl edilen yükümlülüklere bağlı olarak 1.000 TL ile 20 milyon TL arasında değişen idari para cezaları uygulanmaya başlanmaktadır. Bir yıl içinde uygulanan idari para cezalarının toplamı 500 milyon TL’yi aşamayacağı ve bu sınırın Bakanlık’ı aldatma amacı güden ihlâller için uygulamayacağı da ayrıca belirtilmektedir.

İdari para cezalarına ilaveten Bakanlık tarafından verilen süre içerisinde aykırılığın giderilmemesi hâlinde, ETAHS’ın ve/veya ETHS’nin ilgili internet adresleri hakkında içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları da Bakanlıkça verilebilecektir.

• YÖNETMELİK’İN ETKİSİ

İlgili Yönetmelik, Değişiklik Kanunu kapsamında değiştirilen hükümlerin uygulama esaslarını belirlemek amacıyla Kanun’un 9’uncu, 11’inci, 13’üncü, Ek 2’nci ve Ek 4’üncü maddeleri ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 446’ncı maddesine dayanılarak hazırlanmış olup bununla birlikte Yönetmelik’te tanımlar kısmında ETAHS ve ETHS’lerin net işlem hacimleri ve işlem sayılarına bağlı olarak orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere üçlü bir ayrıma gidilerek ve bu kategorilere ilişkin ilgili kriterler detaylandırılmıştır.

1. BİLGİ VERME VE DOĞRULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yönetmelik’in 5’nci maddesi uyarınca ETHS’lerin ve 6’ncı maddesi uyarınca ETAHS’ların kendilerine ait elektronik ticaret ortamlarının ana sayfalarında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “İletişim” başlığı altında Yönetmelik’te belirtilen unsurlar doğrultusunda gerekli bilgileri eksiksiz olarak düzenlemeleri yükümlülüğü getirilmiştir. Yönetmelik’in 5’nci maddesi uyarınca, “İletişim” bölümüne doğrudan ETHS’nin kendi elektronik ticaret ortamının ana sayfasından erişilebilmesi esası düzenlenmiş olup ETHS’ye ETAHS tarafından tahsis edilen alanda hangi bilgilerin sağlanacağı da ayrıca belirlenmiştir. Sağlanan bilgilerde bir değişiklik olması hâlinde ise, ilgili güncellemelerin yapılarak ETAHS’ın bilgilendirilmesi gerekliliği de zorunlu tutulmuştur. Yine aynı madde uyarınca, “İletişim” bölümüne doğrudan ETAHS’ın kendi elektronik ticaret ortamının ana sayfasından ulaşılması esası getirilmiş olup ETAHS’ın, ETHS’nin Yönetmelik’in gerektirdiği zorunlu bilgileri görüntülemesi ve güncellemesi için ETHS’ye gerekli araçları sağlanması yükümlülüğü getirilmiştir.

İlaveten ETAHS’ın, tanıtıcı bilgilerini doğrulamadığı ETHS’ye aracılık hizmeti sunamayacağı, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin tanıtıcı bilgilerinin güncelliğini sağlamakla yükümlü olduğu düzenlenmekte olup bu amaçla ETAHS, her takvim yılının ilk üç ayı içinde ETHS’nin tanıtıcı bilgilerinin doğruluğunu kontrol ederek bu bilgilerin güncel olmadığını tespit etmesi durumunda ETHS’ye dâhili iletişim sistemi üzerinden bildirimde bulunmalı ve en fazla üç iş günü süre vererek bilgilerin güncellenmesini sağlamalıdır.

1. SİPARİŞLERE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER

Yönetmelik’in 8’nci maddesi uyarınca, ETAHS ve kendine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren ETHS; (i) ikinci el malların ayrı kategoride satışa sunulmasını, (ii) siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, vergi ve teslimat masrafları da dâhil olmak üzere alıcının ödeyeceği toplam bedelin ve sözleşmenin diğer şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini, (iii) mal veya hizmetin toplam bedeli, fiyatın hesaplanma usulü ve teslimat masrafları önceden belirlenemiyorsa buna ilişkin ek masrafların ödenebileceği bilgisini, (iv) alıcının siparişi onaylamasından önce veri girişindeki hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amacıyla özet sipariş formu ile geri al gibi teknik araçları ve sözleşme hükümlerinin, alıcı tarafından yeniden görülebilmesi, basılı bir şekilde kullanılabilmesi ve saklanabilmesi amacıyla söz konusu hususların alıcıya fiziki veya elektronik ortamda temin edilmesini sağlamak yükümlülüğü altına alınmaktadır. Kanun’a benzer şekilde, ETAHS ve kendine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren ETHS, siparişi aldığını, işlemin yapıldığı elektronik ticaret ortamı üzerinden ve ayrıca elektronik posta, kısa mesaj veya telefon araması gibi araçlardan en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirmekle yükümlü kılınmaktadır.

1. HUKUKA AYKIRI İÇERİK VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALARA İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER

Kanun’a paralel olarak, Yönetmelik’in 10’ncu maddesinde, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça ETAHS’ın, ETHS tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı hususlardan sorumlu olmayacağı düzenlenmekte olup ETAHS’ın, ETHS tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması hâlinde, bu içeriği kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ETHS’ye ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekçesiyle bildirmesi esası düzenlenmektedir. Yönetmelik’in 11’nci maddesinde, elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacağı ve ETAHS’ın, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu düzenlenerek maddenin devamında, Değişiklik Kanunu ile paralel olarak haksız ticari uygulamalar sayılmaktadır.

Yönetmelik uyarınca, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlâline yönelik şikâyet başvurusu dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla Yönetmelik’in 12’nci maddesinde belirtilen hususları içerecek şekilde ETAHS’a yapılacak olup ETAHS, Yönetmelik’te sayılan hususları içermeyen başvuruları işleme almayarak başvuru sahibini eksiklikler konusunda bilgilendirecektir. Ek olarak ETAHS, şikâyet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren kırk sekiz saati geçmemek üzere şikâyete konu ürünü yayımdan kaldırarak durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirecek ve ETHS’ye yapılan bildirimde şikâyet başvurusuna itiraz yöntemleri belirtilecektir. Bu kapsamda, ETHS’nin Yönetmelik’in 13’üncü maddesi uyarınca itirazında haklı olduğunun sunulan bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması hâlinde ETAHS, şikâyete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç yirmi dört saat içinde yeniden yayımlayabilecek ve bu durumu hak sahibi ile ETHS’ye gecikmeksizin bildirecektir.

1. ARACILIK SÖZLEŞMELERİ

Yönetmelik’in 15’nci maddesi ile 17’nci maddesinde (dahil olmak üzere) yer alan düzenlemeler kapsamında, ETAHS ile ETHS arasındaki ticari ilişkinin koşullarının aracılık sözleşmesiyle belirlenmesi esası düzenlenmiş olup ilgili aracılık sözleşmesinin yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılabilmesine imkân sunulmuş ve bu sözleşmelerde bulunacak asgari unsurlar Yönetmelik’te sayılmıştır. İlaveten Yönetmelik aracılık sözleşmesi hükümlerinin değiştirilmesi ve aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması ve aracılık sözleşmesinin sonlandırılmasına ilişkin hükümleri de ayrıca düzenlemiştir.

• ETAHS VE ETHS’LERİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Yönetmelik’in 18’nci maddesinden 27’nci maddesine kadar (dahil olmak üzere) ETAHS’lar ve ETHS’ler için birtakım yükümlülükler öngörülmekte ve işbu yükümlülüklere aşağıda detaylıca yer verilmektedir:

Dahili İletişim Sistemi Kurulması (Yönetmelik m. 18): ETAHS, aracılık hizmeti sağladığı ETHS’ler tarafından yapılan başvuruları almak üzere dahili iletişim sistemi kurmakla yükümlü tutulmaktadır. Yönetmelik’te aksi belirtilmedikçe, ETHS tarafından sistem üzerinden yapılan başvurular, başvurunun alındığı tarihten itibaren on beş gün içinde sonuçlandırılmalı ve sonuç sistem üzerinden ETHS’ye bildirilmelidir.

ETAHS’ın markalı ürününün satışı (Yönetmelik m. 19): ETAHS, üreticisinin kim olduğuna bakılmaksızın kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde satışa sunamayacak veya bu malların satışına aracılık edemeyecektir. Belirtilen malların farklı elektronik ticaret ortamlarında satışa sunulması hâlinde ise bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacaktır. Lakin bu hükümden istisna tutulan mallar aynı madde içerisinde ayrıca da sayılmaktadır.

Çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım yapmama (Yönetmelik m.20): ETAHS veya ETHS, yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanlarını almadan ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adlarının münhasıran ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelere reklam vererek çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.

Veri kullanımı ve paylaşımı (Yönetmelik m.21): Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ların (i) kamuya açık veriler hariç olmak üzere, ETHS veya alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetinin sunulması ve geliştirilmesi amacıyla kullanması, (ii) aracılık hizmetinden elde ettiği verileri, kendisinin ETHS olduğu durumda veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ETHS’ler üzerinden diğer ETHS’lerle rekabet ederken kullanmaması, (iii) ETHS’nin ilgili maddede sayılan belirli verileri bedelsiz ve etkin şekilde taşımasına ve aracılık sözleşmesinin süresi içinde bu verilere erişim sağlamasına teknik imkân sunması beklenmektedir.

Pay Devri Bildirimi (Yönetmelik m.22): Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lar ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’lerin  borsada kayden izlenen payları hariç olmak üzere, şirket ortaklarının şirket içi yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ETBİS’e bildirilmesi ve şirket kurması, kurulmuş şirketin paylarını devralması veya bu payları devretmesi hâlinde, kuruluşta kuruluşun ticaret siciline tescilinden, devirde ise devrin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde bu işlemleri ETBİS’e bildirmesi hüküm altına alınmaktadır.

Bağımsız Denetim (Yönetmelik m.23): Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lar ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’ler bakımından bağımsız denetime ilişkin birtakım yükümlülükler getirilmektedir.

Mevzuata Uygunluk Raporu Hazırlanması (Yönetmelik m.24): Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak her yıl inceleme yapmalı ve bu incelemeye ilişkin mevzuata uygunluk raporu hazırlayarak Bakanlık’a sunmalıdır.

Ödeme Hizmeti Gerçekleştirmemesi (Yönetmelik m.25): Çok büyük ölçekli ETAHS’lar ve çok büyük ölçekli ETHS’ler için önemli kısıtlamalar öngörülmekte olup ETAHS’ın, elektronik ticaret ortamında ekonomik bütünlük içinde olduğu bankalar dahil olmak üzere herhangi bir ödeme hizmeti sağlayıcısı veya kredi hizmeti sağlayıcısı kullanamayacağı belirtilmektedir.

Posta ve Taşımacılık Hizmetleri (Yönetmelik m.26): Çok büyük ölçekli ETAHS, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin ETHS olarak yaptığı satışları ile elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere, eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacaktır. Ekonomik bütünlük içinde bulunan ETAHS’ların net işlem hacimleri ile işlem sayıları toplamının çok büyük ölçekli ETAHS için öngörülen eşiklerin üzerinde olması hâlinde, bu ETAHS’ların her biri hakkında da bu düzenleme kıyasen uygulanacaktır.

İlan Hizmeti (Yönetmelik m.27): Çok büyük ölçekli ETAHS ve çok büyük ölçekli ETHS, mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması hâlinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayamayacaktır. Bu hizmetlerin, kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi hâlinde ise bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamayacak ve bunların tanıtımını yapamayacaktır.

• REKLAM VE İNDİRİM BÜTÇESİ

Kanun’daki reklam bütçesine dair düzenlemelere paralel şekilde, Yönetmelik kapsamında reklam ve indirim olarak kabul edilen uygulamalar belirtilmekte ve bu kapsamda yapılan harcamalar düzenlenmektedir. Büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lar ve büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’ler için net işlem hacmi gibi göstergelere göre reklam ve indirim bütçesi belirleme yükümlülüğü, bütçe hesabının yapılışına ve bütçenin kullanılmasına dair esaslar düzenlenmektedir.  İlaveten, ETAHS’ın kendi menfaatine sonuç doğuracak şekilde ETHS’ye veya üçüncü kişilere reklam yaptırarak reklam bütçesini aşmasının Bakanlık’ı yanıltıcı işlem teşkil edeceği ifade edilerek ilgili cezalarının on katı olarak uygulanacağı düzenlenmektedir.

• ELEKTRONİK TİCARET LİSANSI

Yönetmelik’in 30’uncu ve 31’inci maddesinde elektronik ticaret lisansı almakla yükümlü olan ETAHS’lar ve ETHS’ler için lisans başvuru süreci, başvurunun sonuçlandırılması, ödenecek lisans ücreti, parasal eşiklerin nasıl hesaplanacağı konuları düzenlenmekte olup bu düzenlemeler kapsamında bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHS’lerin  Bakanlık’tan lisans almaları ve lisanlarını yenilemeleri koşulu hükme bağlanmaktadır.

• BAKANLIK DENETİMİ

Yönetmelik ile Bakanlık, denetim yapmaya ve denetim sonuçlarını açıklamaya yetkili kılınmaktadır. Bu çerçevede, Bakanlıkça denetimle görevlendirilen personel, Yönetmelik kapsamında Bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili her türlü bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtları istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili olacak ve ilgililer istenilen bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtlarını, bunların örneklerini noksansız ve gerçeğe uygun olarak vermek, yazılı ve sözlü bilgi taleplerini karşılamak ve gerekli yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlü olacaklardır.

SONUÇ

Değişiklik Kanunu ve Yönetmelik ile getirilen yeni düzenlemeler kapsamında, elektronik ticaretin düzenlenmesi amacıyla ETAHS ve ETHS yükümlülükleri detaylandırılmış olup elektronik ticarette haksız rekabetin önlenmesi amaçlanmıştır.